Czym są hemoroidy?
Hemoroidy, inaczej guzki krwawnicze, to fizjologiczna struktura odbytu. Są to trzy poduszkowate jamiste naczynia żylne wypełnione umiarkowanie krwią. Nazwa pochodzi od greckich słów: haema – krew i rhoos – przepływ. Każdy człowiek ma hemoroidy – pełnią one ważną funkcję w organizmie. Ich zadaniem jest uszczelnianie kanału odbytu i panowanie nad oddawaniem stolca i gazów. Gdy pojawia się impuls nerwowy, odczuwany jako parcie, hemoroidy opróżniają się z krwi, umożliwiając wypróżnianie.
Choroba hemoroidalna
Kiedy hemoroidy są rozciągnięte, wypełniają się krwią ponad miarę i nie opróżniają się z niej do końca. W skutek jej zatrzymania z czasem powstaje stan zapalny – obejmuje zarówno guzki krwawnicze, ale też tkanki odbytu. Tak rozwija się choroba hemoroidalna, nazywana również żylakami odbytu.
Choroba guzków krwawniczych to najczęstsza choroba proktologiczna. Ilość chorych wzrasta wraz z wiekiem. Po 50. roku życia na hemoroidy choruje aż 50% populacji.
Klasyfikacja hemoroidów
Choroba hemoroidalna klasyfikowana jest pod względem intensywności objawów na cztery grupy za pomocą skali Parksa.
I stopnia
Guzki:
- powiększone
- nie wypadają na zewnątrz
- ich uwypuklenie widoczne jest jedynie w badaniu wziernikowym
II stopnia
Guzki:
- uwidaczniają się podczas defekacji
- samoistnie wracają do wnętrza kanału odbytu po zakończeniu parcia
III stopnia
Guzki:
- wypadają w trakcie defekacji
- istnieje możliwość manualnego odprowadzenia po zakończeniu defekacji
IV stopnia
Guzki:
- utrzymują się na zewnątrz niezależnie od wypróżniania
- pozostają trwale poza kanałem odbytu
Hemorol można stosować w leczeniu zachowawczym guzków I i II stopnia oraz wspomagająco przy guzkach III i IV stopnia.
Objawy
Jednym z najwcześniejszych objawów jest świąd odbytu i jego okolic. Świądem określa się silne swędzenie, palenie, pieczenie. Skóra dotknięta świądem staje się zaczerwieniona, przekrwiona, pogrubiona.
Wraz ze świądem może pojawić się uszkodzenie śluzówki i sączenie się z niej wydzieliny, które wywołuje wrażenie wilgoci. Wyciek surowicy sprzyja rozwojowi stanów zapalnych i odczynów alergicznych.
Wyraźnym i najczęstszym objawem choroby hemoroidalnej jest krwawienie z odbytu – ślady można zauważyć na papierze toaletowym.
Kolejnym charakterystycznym objawem jest uczucie niepełnego wypróżnienia. Powoduje to u chorego silniejsze parcie podczas defekacji, a to z kolei prowadzi do utrudnienia odpływu żylnego z kanału odbytu i powiększania się hemoroidów.
Może pojawić się także ból – dzieje się tak w przypadku wystąpienia powikłań zapalnych i zakrzepowych.
Objawy najczęściej występują razem, co znacząco obniża komfort życia pacjenta.
Należy pamiętać, iż powyższe dolegliwości mogą występować również w przypadku innych chorób okolicy odbytu takich jak szczelina odbytu, przetoki, ropnie odbytowo-odbytnicze, zapalenie zwieraczy odbytu a nawet nowotwory.
W związku z tym, w przypadku wystąpienia niepokojących objawów, tak ważna jest wizyta lekarska.
Czynniki ryzyka
siedzący tryb życia i brak aktywności fizycznej
ciągły nacisk na jelita przyczynia się do zaburzenia ciśnienia w układzie żylnym w okolicach odbytu, a także do osłabienia mięśni.
niewłaściwa dieta (zbyt mała zawartość błonnika, wysokie spożycie żywności wysoko przetworzonej, zbyt mała podaż płynów)
uboga w błonnik i płyny dieta sprzyja zaparciom. Wzrasta ciśnienie w jamie brzusznej i naczyniach żylnych, także tych w okolicach odbytu.
wiek
zanikają wówczas elementy elastyczne tkanki łącznej w warstwie podśluzowej odbytnicy.
ciąża
w ciąży częściej pojawiają się zaparcia, ponadto wzrost objętości macicy w obrębie jamy brzusznej może prowadzić do wzrostu ciśnienia w żyłach i zwolnienia przepływu krwi, prowadząc do poszerzenia naczyń. Nie bez znaczenia pozostają również zachodzące w trakcie ciąży zmiany hormonalne.
A także:
- skłonności genetyczne
- inne choroby, np. guzy jamy brzusznej i w miednicy mniejszej, marskość wątroby, rak odbytnicy
- przewlekły kaszel
- wrodzona lub nabyta słabość tkanki łącznej
- częste wstrzymywanie naturalnego parcia na stolec
- zaburzenia trawienia (biegunki i zaparcia)
- nadwaga
- seks analny
- zbyt częste stosowanie środków przeczyszczających
A. Jarosz, M. Moraszczyk, Hemoroidy (żylaki odbytu): przyczyny, objawy i leczenie hemoroidów, Konsultacja: prof. dr hab. med. Wiesław Tarnowski, kierownik Kliniki Chirurgii Ogólnej i Przewodu Pokarmowego CMKP w Warszawie; „Zdrowie”, grudzień 2019A.L. Komorowski, Hemoroidy w ciąży, https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/hemoroidy/92387,hemoroidy-w-ciąży; (dostęp z dnia: 01.02.2020)A. Obcowska, M. Kołodziejczak, Choroba hemoroidalna – współczesne poglądy na temat etiopatogenezy oraz metod leczenia, Przegląd piśmiennictwa Nowa Med 2016; 23(2): 61-76https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/jelitogrube/68332,hemoroidy (dostęp: 20.03.2020)M. Kołodziejczak, I. Sudoł – Szopińska, Najczęstsze błędy w diagnostyce i leczeniu choroby hemoroidalnej,Borgis - Nowa Medycyna 1/2015, s. 28-31 | DOI: 10.5604/17312485.1154940P.K. Paszko , Kułak EK, J.Lewko, Evaluation of patients’ knowledge on haemorrhoidal disease prevention, Problemy pielęgniarstwa, 2012, tom 20, zeszyt nr 1V. Lohsiriwat, Treatment of hemorrhoids: A coloproctologist’s view, World J Gastroenterol 2015 August 21; 21(31): 9245-9252